158. rocznica wybuchu powstania styczniowego

Dziś mija 158 lat od wybuchu najdłuższego podczas zaborów powstania Polaków, mający charakter wojny partyzanckiej.

Przyczyny wybuchu
Spragnieni wolności Polacy mieli już dość represji ze strony cara jak i tego że tysiące naszych rodaków ginęło w walce za zaborcę. Po tym jak w 1856 r. Rosja pokazała swoje osłabienie przegrywając w wojnie krymskiej, nasi rodacy rozpoczęli przygotowania do wybuchu kolejnego powstania z nadzieją, że tym razem się uda. Wśród m.in. Studentów zaczęły powstawać konspiracyjne kółka młodzieżowe, a na żałobach narodowych, pogrzebach czy w rocznice śmierci wybitnych Polaków i Bohaterów, organizowali manifestacje, które były krwawo tłumione przez armię cara. 14 października 1861 r. namiestnik Królestwa Polskiego – Karol Karłowicz Lambert – wprowadził stan wojenny na terenie Królestwa w celu jego spacyfikowania. 

Ostatecznie do wybuchu powstania doprowadziła zaplanowana na 25 stycznia branka. Na sporządzonych listach z nazwiskami Polaków do poboru, znajdowało się 12 tysięcy osób podejrzanych o członkostwo w patriotycznych organizacjach.

Najważniejsze bitwy powstania
Podczas powstania styczniowego stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. Najważniejszymi z nich były:

• Potyczka pod Ciołkowem: stoczona 22 stycznia 1863 r. pomimo marnego wyposażenia Polaków, zakończyła się ich zwycięstwem. Na 3 rannych powstańców, zginęło 43 Rosjan.
• Bitwa pod Węgrowem: stoczona 3 lutego 1863 r. zakończyła się zwycięstwem Polaków. Znaczącą rolę odegrał oddział 1000 kosynierów dowodzonych przez W. Jabłonowskiego, którzy zaatakowali rosyjskie armaty.
• Bitwa pod Siemiatyczami: stoczona 6-7 lutego 1863 r. największa bitwa stoczona podczas powstania. Tym razem atak kosynierów nie przyniósł zwycięstwa, lecz duże straty. Ostatecznie pomimo przewagi liczebnej powstańców, zwyciężyli rosyjscy żołnierze.
• Bitwa w Sosnowcu: stoczona 6-7 lutego 1863 r. zakończyła się zwycięstwem naszych rodaków, którzy na dodatek zdobyli pieniądze, konie i broń.
• Bitwa pod Kietlanką: stoczona 13 maja 1863 r. zakończyła się porażką powstańców, jednak zadała duże straty wojskom cara. 
• II bitwa pod Małogoszczem: stoczona 16 września 1863 r. zakończyła się klęską powstańców usiłujących zdobyć Małogoszcz.
• Bitwa pod Opatowem: stoczona 21 lutego 1864 roku. Powstańcom udało się przejąć część miasta, jednak Rosjanie zmusili ich do odwrotu. Ranny dowódca powstańców został wzięty do niewoli i następnego dnia stracony.

Skutki powstania
Wyroki, zsyłki i emigracja. Po zakończeniu powstania władze carskie kontynuowały politykę represji z dwukrotnym zapałem, tak by polski chłop więcej nie podniósł karku: na Syberię zesłano ok. 40 tysięcy Polaków. Wielu powstańców szukało ratunku przed tym losem w ucieczce za granicę: krajem do którego najczęściej wyjeżdżali była Austria. Szacuje się, że po 1864 roku Królestwo Kongresowe opuściło 10 tysięcy ludzi. Karą, która najbardziej miała dotknąć Polaków miało być zniesienie autonomii Królestwa Polskiego: część guberni wcielono bezpośrednio do Rosji, zniesiono też Radę Administracyjną. W 1867 wprowadzono jedną z najcięższych represji: zakazano używania języka polskiego w szkolnictwie i administracji. Na tym się nie skończyło. "Carski pan" rozpoczął masową likwidację kościołów, które wspierały powstanie, i co za tym idzie więziono licznych duchownych. Wobec niestosujących się do nakazów władz wiernych otwarcie stosowano przemoc: w Pratulinie w 1874 roku wojsko carskie otworzyło ogień do bezbronnej ludności modlącej się pod cerkwią, zabijając 14 osób. 

Ilu Polaków poległo?
W sumie w powstaniu wzięło udział ok. 200 tysięcy osób z których ok. 20 tys. poległo w walce, tysiąc zostało straconych przez cara, a 35-40 tys. spragnionych wolności Polaków, Rosjanie wywieźli na Sybir z których połowa nie wróciła do ukochanej Ojczyzny...

Filmik streszczający przebieg powstania styczniowego: >>LINK<<