Jan Roman Bytnar „Rudy”

Witamy,

w dzisiejszym poście chcemy przedstawić państwu historię polskiego bohatera: Jana Romana Bytnara pseudonim „Rudy”.

Jan Bytnar jako mały chłopiec był bardzo drobnej postury. Miał zrównoważony charakter. Przywiązywał dużą wagę do tego dzieje się w duszy człowieka: był humanistą, marzycielem i intelektualistą. Lubił przebywać w samotności i rozmyślać. Często poruszał z kolegami temat przyszłości Polski, włączając w to marzenia wolności: jacy będą ludzie i jak będą się czuli w wyzwolonym kraju. Zadziwiła nas jego zaciętość i opanowanie: jego rzetelność i nieugięcie w dążeniu do celów. W jego sercu czaiła się waleczność oraz nieustraszoność. „Rudy” był bardzo oddany swoim przyjaciołom, organizacji i przede wszystkim Ojczyźnie, za którą oddał swoje życie. Wielkość swojej przyjaźni dowiódł podczas przesłuchań gestapo: nie wydał nikogo pomimo ciężkich tortur. Ale o tym w dalszej części posta.

Jan Bytnar urodził się 6 maja 1921 roku w Kolbuszowej: mieście na Podkarpaciu. Po 6 latach mieszkania w rodzinnej wsi, przeprowadzili się do Piastowa. W 1931 rodzina Bytnarów przeniosła się do stolicy. Tam „Rudy” dostał się do męskiego Państwowego Gimnazjum imienia Stefana Batorego w Warszawie. W przyszłych latach należał do „Pomarańczarni” czyli 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej imienia Bolesława Chrobrego. W 1938 roku otrzymał najwyższy stopień harcerski: Harcerza Rzeczypospolitej. Równolegle z rozpoczęciem II wojny światowej, zdawał maturę. We wrześniu „Rudy” z grupą znajomych - harcerzy oraz drużynowym: Zeusem, wyjechali żeby wziąć udział w kampanii wrześniowej. Wrócili w październiku. Jako członek Szarych Szeregów od 1941 roku był zaangażowany w mały sabotaż „Wawra”. Do najbardziej znanych samodzielnych akcji Jana należało zerwanie wielkiej flagi hitlerowskiej z gmachu „Zachęty” oraz namalowanie Polski Walczącej na Pomniku Lotnika. Młody Bytnar był bardzo zdolny w majsterkowaniu. Wynalazł przydatny przedmiot: „wieczne pióro”. Służyło ono do pisania podczas akcji (np. na murach). Swoim wynalazkiem przerobił napis „Jedź z nami do Niemiec” na „Jedźcie sami do Niemiec”. Wykazał się talentem artystycznym: wprawił się w rysowaniu świń na murach do hasła „Tylko świnie siedzą w kinie”. Biorąc udział w wielu akcjach Kedywu Komendy Głównej AK odkryto w nim talent przywódczy. Podczas akcji ewakuacyjnej mieszkania przy ulicy Brackiej, został ranny w udo. Aresztowany Henryk Ostrowski (przyjaciel „Rudego”) miał przy sobie z karteczkę z adresem domu Janka, co za skutkowało późniejszym aresztowania bohatera. 23 marca 1943 roku, o wczesnej godzinie, gestapowcy weszli do domu Bytnarów i zabrali Janka oraz jego ojca: Stanisława. Przetransportowano ich do więzienia na Pawiaku, a następnie już samego Jana przewieziono do siedziby Gestapo przy alei Jana Chrystiana Szucha. W jego domu gestapo przeprowadziło rewizję podczas której znaleziono różne pozostałości z akcji małego sabotażu. „Rudy” przewieziony do siedziby gestapo, był bezlitośnie katowany przez Niemców. W wyniku przesłuchań, drugiego dnia po aresztowaniu był w bardzo ciężkim stanie. Został przewieziony do szpitala więziennego: nie mógł o własnych siłach utrzymać się na nogach. 25 marca został znowu oddany w ręce Gestapo, którzy zdecydowali się kontynuować katusze. Następnego dnia Jan został odbity przez przyjaciół w drodze na Pawiak. Odbicie Rudego, nazwano słynną „Akcją pod Arsenałem”. Najlepszy przyjaciel „Rudego” – Tadeusz Zawadzki „Zośka” bardzo szczegółowo opisał widok Rudego po odbiciu:

„Gdy wszyscy więźniowie wysypali się na ulicę, z głębi wozu ukazał się Janek, gramoląc się na czworakach przez ławki. Ogolona głowa, twarz zielono-żółta, zapadnięte policzki, olbrzymi siniec pod okiem, sine uszy. Wielkie oczy szeroko rozwarte, patrzące na nas. Porwaliśmy go na ręce. Każde dotknięcie go przez nas wywoływało krzyk bólu. Na ramionach dowlekliśmy go do samochodu, wsadzili obok rannego Tadeusza (Krzyżewicza) i jazda (...). Z trudem wynieśliśmy go z samochodu na łóżko, nie można go było dotknąć w żadną część ciała. Rozebraliśmy go i przykryli (...). Całe ciało od pasa w dół miał koloru jak b. silnie opalone i spuchnięte, w wielu miejscach strupy i zakrzepła krew. Nie było widać sińców, całe ciało było równomiernie rozbite. Po chwili powiedział nam, że nie jadł od poniedziałku, daliśmy sucharki i herbatę, ale jeść nie bardzo mógł.”

30 marca 1943 roku, w wyniku ran doznanych podczas ciężkich przesłuchań, Jan Roman Bytnar „Rudy” zmarł. Tego samego dnia, umarł jego przyjaciel – Maciej Aleksy Dawidowski „Alek”. Zginął od kuli, którą dostał podczas odbicia Romana. „Zośka” czuwał przy „Rudym” aż do końca. Bardzo przeżywał śmierć najlepszego przyjaciela. Po jego śmierci chłopak wpadł w ciężką depresję.

Janek pomimo trudów i cierpień jakie musiał znieść podczas katowania, nie ugiął się: nie wydał nikogo. Zginął za wolność, którą tak cenił i o której marzył. W maju 1943 roku, Szare Szeregi wykonały wyrok śmierci na gestapowcach prowadzących na Nim przesłuchiwania.

Jan Bytnar z Maryną Trzcińską czerwiec 1942 r.

~ Artykuł napisała Iga Kopeć.